มอเตอร์และไดนาโม

มอเตอร์( Motor )

มอเตอร์    คือ เครื่องกลที่ใช้สำหรับเปลี่ยนพลังงานไฟฟ้า ออกมาเป็นพลังงานกล             

ส่วนประกอบที่สำคัญของมอเตอร์

1. ขั้วแม่เหล็ก N และ S ซึ่งทำหน้าที่สร้างสนามแม่เหล็ก ในมอเตอร์ ขั้วแม่เหล็ก อาจเป็น แม่เหล็กถาวร หรืออาจทำจากแม่เหล็กไฟฟ้าก็ได้ ในมอเตอร์ เรียกขั้วแม่เหล็ก N และ S นี้ว่า สเตเตอร์ (Stator)

2. ขดลวดอาร์เมเจอร์ (Armature) ซึ่งหมุนได้รอบตัว เมื่อมีกระแสไฟฟ้าผ่านเข้าไป ใน ขดลวดอาร์เมเจอร์ ที่วางอยู่ในสนามแม่เหล็ก จะทำให้เกิดแรงกระทำต่อขดลวด แล้วเกิดโมเมนต์คู่ควบ หมุนขดลวดอาร์เมเจอร์

3. วงแหวนผ่าซีก หรือ Commutator เป็นส่วนประกอบสำคัญ ที่จะทำให้กระแสที่ไหล ผ่านขดลวดอาร์เมเจอร์ ไหลในทิศที่ทำให้เกิดโมเมนต์คู่ควบ หมุนขดลวดอาร์เมเจอร์ในทิศเดียวกันตลอดเวลา

4. แปรงคาร์บอน ทำหน้าที่สัมผัสเบาๆ กับ Commutator โดยที่แปรงทั้งสองอยู่กับที่ และ ใช้สำหรับต่อกับวงจรไฟฟ้า

ลักษณะของมอเตอร์

ลักษณะของมอเตอร์นั้น คล้ายไดนาโม แต่มีส่วนที่สำคัญคือ แหวนครึ่งซีก เพื่อทำหน้าที่ บังคับให้กระแสวิ่งอยู่ทางเดียว ถ้าไม่มีแหวนครึ่งซีกแล้ว ขดลวดจะพลิกกลับไปมา

เริ่มแรก ลวดด้าน AB อยู่ติดกับแหวน E ลวดด้าน CD อยู่ติดกับแหวน F ตามรูป กระแสเข้าตามทิศทาง EAB (เข้าไปข้างใน) และกระแสออก ทางด้าน CDF (ออกมาข้างนอก)

พอให้กระแสเข้าขดลวด เริ่มหมุนในทิศทวนเข็มนาฬิกา สมมติลวดหมุนได้ครึ่งรอบ จะ เห็นว่าลวด CD มาแทน AB และ AB มาแทน CD จังหวะนี้ ลวด AB จะได้กระแสตามทิศ CDF, ลวด CD จะได้กระแสทิศ EAB ทำให้ขดลวดนี้ สามารถ หมุนไปได้ทางเดียวเรื่อยๆ

ถ้าหากไม่มีแหวนครึ่งซีก คือเป็นแหวน 2 วง กระแสไม่มีถูกตัดช่วง ลวดแต่ละฝ่าย จะได้รับกระแสทางเดียวตลอด ทำให้ขดลวดพลิกกลับไป กลับมา

ไดนาโม (Dynamo)

ไดนาโม คือ "เครื่องมือเปลี่ยนพลังงานกล เป็นพลังงานไฟฟ้า โดยอาศัยหลักการ เหนี่ยวนำแม่เหล็กไฟฟ้า"

สิ่งที่ช่วยจ่ายกระแสออกเป็นกระแสตรงหรือสลับ คือ วงแหวน มีอยู่ 2 ชนิด

1. วงแหวนลื่น (Slip Rings) เป็นวงแหวนทองแดงวงกลม มีหน้าที่จ่ายกระแสสลับจาก ขดลวดอาร์เมเจอร์ ออกไปสู่วงจรภายนอก ใช้กับไดนาโมกระแสสลับ

2. วงแหวนแยก (Split Rings) เป็นวงแหวนผ่าซีก แต่ละซีกต่ออยู่กับปลายขดลวด อาร์เมเจอร์แต่ละข้าง วงแหวนชนิดนี้มักเรียกว่า Commutator มีหน้าที่เปลี่ยนกระแสสลับจากขดลวดอาร์เมเจอร์ เป็นกระแสตรง ใช้กับไดนาโม กระแสตรง

วงแหวนแต่ละข้างจะเป็น Slip Rings หรือ Commutator ก็ตาม จะมีแท่งคาร์บอน ซึ่งต่ออยู่กับวงจรภายนอก มาแตะสัมผัสอยู่กับวง แหวน เรียกว่า แปรง (Brush) เพื่อรับไฟฟ้าจากอาร์เมเจอร์ ออกไปสู่วงจรภายนอก